فیقه

ڕۆژووی مانگی ڕه‌مه‌زان وه‌ك هه‌ر کردارێکی تری ئاینی کۆمه‌ڵێك تایبه‌تمه‌ندی خۆی هه‌یه‌. هه‌موو مسوڵمانێك پێویسته‌له‌سه‌ری که‌به‌رچاو ڕوونیه‌کی له‌سه‌ر ئه‌م مانگه‌و وه‌چۆنێتی ڕۆژوو گرتن هه‌بێت بۆ ئه‌وه‌ی کاره‌کانی به‌پێی ئه‌وه‌بێت که‌خوای گه‌وره‌ داوای کردووه‌.

ئه‌م بابه‌ته‌ی كه‌بۆتان به‌یان ده‌كه‌م هه‌ندێك تێبینی گرنگه ‌كه‌ پێویسته‌ هه‌موو موسڵمانێك ئاگادری بێت و ئه‌وانه‌ی كه‌پێویستن جێ به‌جێ یان بكات و ئه‌وانه‌ش كه‌سه‌رچاوه‌یان له‌نه‌زانین و جه‌هله‌وه‌یه ‌خۆیانی لێ به‌دوور بگرێت.

ئه‌وه‌ی په‌یوه‌ندی به ژیانی موسڵمانه‌وه هه‌یه وردی سه‌ر زوبان و دوعا خوێندن له به‌یانیان و ئێواران و دوای نوێژه‌كان و دوای هه‌ستان به‌هه‌ر كارێك و كاتی نان خواردن و خه‌وتن و نوستن.........هتد. دایكی سك پریش به‌تایبه‌تی كاتی مناڵ بونی به‌شێكی له‌و وردانه پێ ده‌بڕێت جا چ ذكری ڕۆژانه‌كان بێت و چ تایبه‌تیه‌كانی بێت.به تایبه‌تی كاتی منداڵ بون.

خوشكی به‌ڕێزم: وا مانگێكی زۆر پیرۆز به‌ریوه‌یه‌، پێویسته‌ به‌ ده‌رونێكی پڕ له‌ باوه‌ڕه‌وه‌ پێشوازی لێ بكه‌یت و هه‌وڵی ئه‌وه‌ بده‌ییت كه‌ كاری چاكه‌ی زۆر تێدا بكه‌ییت، چونكه‌ ئه‌و مانگه‌ پیرۆزه‌ فه‌زڵی زۆره‌ و نابێت مرۆڤی ژیر و دانا كه‌مته‌رخه‌می تێیدا بكات...

ئه‌مه‌چه‌ند خاڵێكی كورت و خێرایه‌بناغه‌و مه‌شخه‌ڵه‌كانی په‌روه‌رده‌كردنی منداڵان له‌ئیسلامدا له‌خۆ ده‌گرێ... داواكارین به‌پشتیوانی خوای په‌روه‌ردگار ببێته‌جێگه‌ی سوودو ڕ‌ه‌زامه‌ندی باوك و دایكانی خۆشه‌ویست.

إبن القیم الجوزی ( ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت ) له‌باره‌ی پله‌كانی خه‌ڵكی باوه‌ڕدار له‌نوێژدا ده‌فه‌رموێت : خه‌ڵكی له‌م ڕوه‌وه‌ ده‌كرێن به‌پێنج كۆمه‌ڵه‌وه‌...

نیكاح یه‌كێكه‌ له‌ نیعمه‌ته‌ هه‌ره‌ گه‌وره‌كانی خوای گه‌وره‌ بۆ ئادمیزاد كه‌ چه‌نده‌ها به‌رژه‌وه‌ندی و شتی باشی له‌ نێو خۆی گرتوه كه‌ له‌ ژمار نایه‌ن،‌ وه‌ له‌به‌ر گرنگی گه‌وره‌یی ئه‌م عه‌قده‌ چه‌ندین تایبه‌ت مه‌ندی تێدایه‌ كه‌ له‌ هیچ كام عه‌قده‌كانی تردا نیه‌ .‌

ئه‌م بابه‌ته‌ مه‌رج و ڕوكنه‌كانی نوێژی مردووی تێدا ڕوون كراوه‌ته‌وه‌، له‌ هه‌ر چوار مه‌زهه‌به‌كاندا ئه‌و مه‌رج و ڕوكنانه‌ی زانایان له‌ سه‌ری ڕێك كه‌وتوون، و ئه‌وانه‌ش تێیدا ڕای جیاوازیان هه‌یه‌‌.

خۆشی ڕاسته‌قینه‌ بۆ منداڵه‌كانمان ئه‌وه‌یه ‌كه‌پشووی هاوین ته‌واو بێت و خۆ ی ‌ببینێته‌وه‌ كه‌چه‌ند جوزئێكی له‌قورئانی پیرۆزی له‌به‌ر كردوه‌، یان فێری شتێكی به‌سوود بوه‌... وه‌ ده‌بێت ئه‌وه‌ی پێ بوترێت كه‌پشووی هاوین یه‌كێكه ‌له‌و نیعمه‌تانه‌ی كه‌ده‌بێت سوودی لێ وه‌ڕبگیرێت...

پرۆژه‌ی هاوسه‌رگیری ئاینی پیرۆزی ئیسلام به‌رنامه‌یه‌كی زۆر جوانی بۆ داڕشتوه‌ كه‌ ئه‌م پرۆژه‌یه‌ به‌ جوانترین شێوه‌ ڕازاوه‌ته‌وه‌ و پڕه‌ له‌ سوودی هه‌مه‌لایانه‌.

ئه‌م ئه‌ڵقه‌یه‌ به‌شی دوه‌مه‌ له‌ ئه‌حكامه‌كانی نوێژی مردوو، تێیدا باسی فه‌ضلی نوێژ كردن له‌ سه‌ر مردوو، وه فه‌ضڵی به‌شداری كردن له‌ ئاماده‌ كردنی جه‌نازه‌و به‌ڕێ خستنی و به‌ خاك سپاردنی كراوه‌.‌

زانایانی ئیسلام دوو بۆچونیان هه‌یه‌له‌سه‌ر دره‌نگ خستنی ده‌ركردنی زه‌كات پاش ئه‌وه‌ی كه‌واجب ده‌بێت . لێره‌دا هه‌ردوو بۆچونه‌كه‌له‌گه‌ڵ به‌ڵگه‌‌كانیان ده‌خه‌مه‌ڕوو ، پاشان بۆ چونی یه‌كلاكه‌ره‌وه‌و ڕاستر  ڕون ده‌كه‌مه‌وه‌‌.

ئه‌م وتاره‌ باسی ئه‌حكامه‌كانی نوێژی مردو ده‌كات، ئه‌م بابه‌تانه‌ی له‌ نێو خۆی گرتوه‌: حوكمی ته‌كلیفی نوێژی مردو ، نوێژ كردن به‌ جه‌ماعه‌ت، ڕیز بوون به‌ چه‌ند ڕیزێك له‌ نوێژی مردودا.

به‌خته‌وه‌ری هاوسه‌رگیری شتێكی مه‌حاڵ نیه‌، ده‌توانرێت به‌شێوه‌ێكی ئاسان په‌یدا بكرێت به‌مه‌رجێك پابه‌ندبین به‌ شه‌رعی خوای گه‌وره‌ و پاشان بوونی عادات و ته‌قالید نه‌بێته‌كۆسپێك له‌پێشیدا.

ئه‌وه‌ی مه‌به‌ستمان بێت له‌م بابه‌ته‌ بریتیه ‌له‌رونكردنه‌وه‌ی هه‌ندێك له‌ ئامانجه‌كانی‌ ژن هێنان ( زه‌واج ) له ‌ئیسلامدا، بۆ ئه‌وه‌ی ببێته‌ هانده‌رێك بۆ خوشك و برایانمان كه ‌په‌له ‌بكه‌ن له‌ دروستكردنی خێزانی به‌خته‌وه‌ر.

كێشه‌ی ( موخه‌ده‌رات ) و په‌یوه‌ست بوون پێوه‌ی یه‌كێكه‌ له ‌گرنگ ترین كێشه‌ هاوبه‌شه‌كانی ووڵاتان.

به‌ڵگه‌ شه‌رعیه‌كان له‌سه‌ر ئه‌وه‌ن كه‌وا جگه‌ره‌ كێشان حه‌رامه‌ ، چونكه‌ پیسه‌ و زیانی گه‌وره‌ی هه‌یه‌ له‌سه‌ر ته‌ندروستی مرۆڤ‌.