فیقه

پرسیارێكه له‌لایه‌ن به‌رنامه‌ی ( نور علی الدرب) وه‌لام دراوه‌ته‌وه‌‌، وه‌ ناوه‌ڕۆكی پرسیاره‌كه‌‌ ئه‌مه‌یه:" ئایا دروسته‌ مرۆڤ زه‌كاتی ماڵوسامانی بدات به‌ خزمانی نزیكی خۆی، ئه‌گه‌ر هاتوو هه‌ژار و نه‌دار بوون، وه‌ك باوك و دایك و برا و خوشك ؟".

ووتارێكه‌ وه‌رگێڕراوه‌ له‌ په‌رتووكی (ڕێزی ئیسلام بۆ ئافره‌تان ) له‌ نووسینی شێخ محمد جه‌میل زینۆ، ناوه‌ڕۆكی ووتاره‌كه‌ش باس له‌ : ڕێزی پێغه‌مبه‌ری خوا (صلی الله علیه وسلم) ده‌كات بۆ كچان، وهانی باوكان و په‌روه‌رده‌كاره‌كانیان ده‌دات كه‌ مامه‌ڵه‌یان جوان بێت له‌ گه‌ڵیاندا.

ووتارێكه‌ وه‌رگێڕراوه‌ له‌ په‌رتووكی (ڕێزی ئیسلام بۆ ئافره‌تان ) له‌ نووسینی شێخ محمد جه‌میل زینۆ، ناوه‌ڕۆكی ووتاره‌كه‌ش باس له‌ : ئازادی ئافره‌تان له‌هه‌ڵبژرادنی هاوسه‌ردا، جا كچ بێت یان بێوه‌ژن، وه‌ به‌كۆمه‌ڵیك له‌ ئایه‌تی قورئانی پیرۆز و فه‌رمووده‌ی صه‌حیحه‌وه‌ به‌ڵگه‌ی هێناوه‌ته‌وه‌ .

ووتارێكه‌ وه‌رگێڕراوه‌ له‌ په‌رتووكی (ڕێزی ئیسلام بۆ ئافره‌تان ) له‌ نووسینی شێح محمد جه‌میل زینۆ، ناوه‌ڕۆكی ووتاره‌كه‌ش باس له‌ : چۆنیه‌تی هه‌ڵبژاردنی هاوسه‌ری ژیان ده‌كات له‌ لایه‌ن پیاوان وئافره‌تانه‌وه‌، بۆ ئه‌وه‌ی به‌خته‌وه‌ری دونیا و دواڕۆژ ببن .

ووتارێكه‌ وه‌رگێڕراوه‌ له‌ په‌رتووكی (ڕێزی ئیسلام بۆ ئافره‌تان ) له‌ نووسینی شێخ موحه‌مه‌د جه‌میل زینۆ، ناوه‌ڕۆكی ووتاره‌كه‌ش باس له‌ مه‌رجه‌كانی كاركردنی ئافره‌تانی موسڵمان ده‌كات، نووسه‌ر له‌م ووتاره‌دا له‌ ژێر ڕۆشنایی قوئان وسوننه‌ت باس له‌و مه‌رجه‌كان ده‌كات كه‌ پێویسته‌ بۆ كاركردنی ئافره‌تانی موسڵمان ڕه‌چاو بكرێت كه‌ بگونجێت له‌گه‌ڵ سروشتی جه‌سته‌یی و ده‌روونی ئافره‌تاندا .

پرسیارێكه له‌ لایه‌ن ده‌سته‌ی به‌شی زمانی كوردی له‌ ماڵپه‌ڕی ئیسلام هاوس، وه‌ڵامی دراوه‌ته‌وه‌، وه‌ ناوه‌ڕۆكی پرسیاره‌كه‌‌ ئه‌مه‌یه: " حوكمی چوونه‌ لای ژن له‌ دواوه‌ چیه‌ ؟ ".

پرسیارێكه له‌ لایه‌ن ده‌سته‌ی به‌شی زمانی كوردی له‌ ماڵپه‌ڕی ئیسلام هاوس، وه‌ڵامی دراوه‌ته‌وه‌، وه‌ ناوه‌ڕۆكی پرسیاره‌كه‌‌ ئه‌مه‌یه: " ئايا گێڕانه‌وه‌ی ڕۆژووی ئافره‌تی سكپڕ ومناڵ بوو چۆنه‌ ؟ ".

بێگومان تێكه‌ڵاوی كوڕ وكچ به‌ تایبه‌تی له‌ناوه‌نده‌كانی خوێندندا مه‌ترسیه‌كی گه‌وره‌ی هه‌یه‌‌ له‌سه‌ر ئێستا وئاینده‌ی نێر ومێ وپڕۆسه‌ی خوێندن، و كچان و كوڕانی خوێندكاریش .

له‌م كورته‌ ووتاره‌دا‌ مامۆستا عه‌لی خوا بیپارێزێت به‌ كورتی باسی ئه‌و كه‌سانه‌ ده‌كات كه‌وا به‌ناوی دڵ پاكیه‌وه‌ په‌یوه‌ندی ناشه‌رعی له‌گه‌ڵ ئافره‌تان ده‌به‌ستن، ئه‌وانه‌ له‌ ڕاستیدا درۆزنن.

ئه‌م بابه‌ته‌ له‌ كتێبی: « مسئولية الراعي في الفقه الإسلامي » ، دانه‌ره‌كه‌ی (وفاء غنيمي محمد غنيمي) یه‌" وه‌ باس له‌م خاڵانه‌ ده‌كات: - پێناسه‌ی به‌رپرسیارێتی. - ماده‌ه‌ی ( سأل ) له‌ قورئان و سوننه‌ت. - به‌رپرسیارێتی له‌ فیقهی ئسلامیدا.

بێگومان پاش ئه‌وه‌ی كه‌ ئافره‌تان له‌ كاری سه‌ره‌كی خۆیان لایاندا كه‌ بریتیه‌ له‌ په‌روه‌رده‌كردنی مناڵ و نه‌وه‌كانی دواڕۆژ له‌گه‌ڵ ڕێكخستنی كاروبا‌ره‌كانی ناوماڵ، ئیتر كۆمه‌ڵگه‌ دووچاری كۆمه‌ڵێك ده‌ره‌نجامی خراپ بوو، كه‌ كاریگه‌ری نه‌گه‌تیڤی به‌جێهێشت له‌سه‌ر ده‌رووونی ئافره‌تان خۆیان و خێزانیش به‌گشتی، لێره‌دا ئاماژه‌ به‌ هه‌ندێك له‌و ئه‌نجامه‌ خراپانه‌ ده‌كه‌ین : یه‌كه‌م : ته‌نگه‌تاو كردنی ڕۆژانه‌ی پیاوان و شانه‌ خرێ كردن له‌گه‌ڵیاندا له‌ناو پاس شوێنی كار وشه‌قامه‌كان.... دووه‌م : كاركردنی ئافره‌تان له‌ ده‌ره‌وه‌ی ماڵ و خێزان وایان لێ ده‌كات له‌ كاری سه‌ره‌كی خۆیان كه‌ ڕێكخستنی ماڵ و په‌روه‌رده‌كردنی مناڵه‌كان و گرنگی دانه‌ به‌ پیاوه‌كه‌ی لابدات....

لەسەر داواكاری و بەپێویست زانین، ئەم ڕەشنوسەمان خستە بەردەم عومرەكاران تاوەكو زیاتر شارەزاتربن بەهیوای ئەنجام دانی ئەم مەراسیمە عیبادەتییە بەشێوەی ڕاست و دروستی شەرعی خۆی بە بەڵگەی ئایەت و فەرموودە صەحیحەكان. داواكارین لە پەروەردگاری میهرەبان سەفەرو عیبادەتەكانتان لێ‌ قبوڵ بكات و بیكاتە پاكبوونەوەو توێشووی ڕۆژی دوایی و بێبەشمان نەكات لە بەشداربوونی نزاو پاڕانەوەكانتان.

پرسیارێكه له‌ لایه‌ن ده‌سته‌ی به‌شی زمانی كوردی له‌ ماڵپه‌ڕی ئیسلام هاوس وه‌ڵامی دراوه‌ته‌وه‌، وه‌ ناوه‌ڕۆكی پرسیاره‌كه‌‌ ئه‌مه‌یه: باوكم له‌ سه‌ربان به‌ربوویه‌وه‌ وقاچی شكا، پاش ئه‌وه‌ بردمان بۆ نه‌خۆشخانه‌ بۆ لای دكتۆر بۆ چاره‌سه‌كردنی، دكتۆریش بڕیاریدا كه‌ نه‌شته‌رگه‌ری بۆ بكات، ئه‌و ڕۆژه‌ی كه‌ نۆره‌ی نه‌شته‌رگه‌ری هات دكتۆر به‌ به‌نجی گشتی نه‌شته‌رگه‌ریه‌كه‌ی بۆ كرد، پاش دووكاتژمێر تووشی شۆك بووین، كاتێك بیستمان باوكمان له‌ژێر نه‌شته‌رگه‌ری ده‌رنه‌چووه‌ و وه‌فاتی كردووه‌، پرسیاره‌كه‌مان له‌مه‌دایه‌،‌ ئایا له‌ ڕووی خوێنی باوكمانه‌وه‌ ده‌كه‌وێته‌ ئه‌ستۆی كێ ؟ خوای گه‌وره‌ پاداشتی خێرتان بداته‌وه‌ ؟

ئاینی پیرۆزی ئیسلام ڕێزێكی گه‌وره‌ی له‌ ئافره‌ت ناوه‌، له‌ هه‌مان كاتدا له‌ناو ماڵه‌كه‌ی خۆیدا ئه‌ركێكی گرنگی خستوه‌ته‌ ئه‌ستۆیه‌وه‌، ئه‌ویش په‌روه‌رده‌ كردنی مناڵه‌كانیه‌تی به‌ په‌روه‌رده‌یه‌كی ئیسلامیانه‌ی ڕاست ودروست، تاوه‌كو له‌ پاشه‌ڕۆژدا نه‌وه‌یه‌كی صالح وچاك پێشكه‌ش به‌ گه‌ل و نیشتمان وموسڵمانان بكات، كێ ده‌زانێت ؟ ئه‌و مناڵه‌ی كه‌ ئه‌مڕۆ دایكێك سه‌رگه‌رمی گه‌وره‌ كردن و په‌روه‌رده‌كردنیه‌تی سبه‌ی نابێته‌ یه‌كێك له‌ شۆڕه‌ سواره‌كانی ووڵات، كێ ده‌ڵێت نابێته‌ سه‌ركرده‌ی ئوممه‌ت یان وه‌زیرێك یان سه‌كرده‌ی سوپایه‌كی به‌هێز كه‌ به‌رگری له‌ سنووره‌كانی ئیسلام بكات...

له‌م كورته‌ ووتاره‌دا‌ مامۆستا عه‌لی خوا بیپارێزێت به‌ كورتی باسی ته‌لقین كردن ده‌كات له‌سه‌ر مردوو، وه‌ روونی ده‌كاته‌وه‌ كه‌وا ئه‌و فه‌رموده‌ی ده‌رباره‌ی ته‌لقین كردن هاتوه‌ زه‌عیف و لاوازه‌ نابێت كاری پێ بكرێت.

له‌م كورته‌ وتاره‌كه‌ ئه‌م موسڵمانه‌ به‌ڕێزه‌ داوا له‌ گه‌نجانی موسڵمان ده‌كات كه‌وا ببنه‌ سه‌ڵاحه‌دینی ئه‌یوبی ئه‌م سه‌رده‌مه‌، ئه‌ویش به‌ دیاری كردنی ئامانجیان له‌ ژیانی دونیادا وده‌ست گرتن به‌ قورئان و سوننه‌ته‌وه‌ به‌ پێی مه‌نهه‌جی سه‌له‌فی ساڵح تا بتوانن دینی خوا سه‌ربخه‌ن هه‌ر چۆن سه‌ڵاحه‌دینی ئه‌یوبی توانی پشت به‌ خوا دینی خوا سه‌ر بخات.

دوژمنانی ئیسلام له‌هه‌موو چه‌رخ و سه‌رده‌مێكدا به‌ هه‌موو شێوه‌ و هۆكارێك هه‌وڵیانداوه‌ كه‌ له‌ ژماره‌ نایه‌ن موسڵمانان له‌ ئاینه‌كه‌یان دوور بخه‌نه‌وه‌، یه‌كێك له‌و هۆكارانه‌ش كه‌ كردویانه‌ به‌ ئامانج و وویستویانه‌ و ده‌یانه‌وێت به‌هۆیه‌وه‌ موسڵمانانی پێ دوور بخنه‌وه‌ له‌ ئاینه‌كه‌یان ئافره‌تانی موسڵمانه‌، چونكه‌ وه‌ك ده‌زانین ئافره‌تان نیوه‌ی كۆمه‌ڵگه‌ن، ودایك وپه‌روه‌رده‌كاری نیوه‌كه‌ی تریشن، به‌ صه‌لاح و چاكی ئافره‌تان كۆمه‌ڵگاش باش و چاك ده‌بێت، به‌ پێچه‌وانه‌شه‌وه‌ به‌ خراپ بوونی كۆمه‌ڵگه‌یش خراپ ده‌بێت وله‌به‌ر یه‌ك هه‌ڵده‌وه‌شێت، له‌به‌ر ئه‌وه‌ سه‌یر ده‌كه‌ین هه‌موو توانا و بیرو فكیری نه‌گریسی شه‌یتانی خۆیان خستوه‌ته‌گه‌ر له‌گه‌ڵ به‌كارهێنانی هه‌موو هۆكاره‌كانی‌ ڕاگه‌یاندن له‌ ته‌له‌فزیۆن و فیدیو وسه‌ته‌لایت وئینه‌رنێت هی تریش كه‌ ئافره‌تان ڕووت بكه‌نه‌وه‌ و حه‌یا و شه‌رم وشكۆ نه‌هێڵین لای ئافره‌تانی موسڵمان وبیكه‌ن به‌ كاڵایه‌كی هه‌رزان بۆ به‌لادابردنی گه‌نجان و لاوانی كۆمه‌ڵگه‌ ئیسلامیه‌كان . ئه‌م بابه‌ته وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی ( ڕێزلێنانی ئافره‌ت له‌ ئیسلامد )، دانه‌ره‌كه‌ی شێخ موحه‌ممه‌د جه‌میل زینۆیه‌...

ئاینی پیرۆزی ئیسلامی دانا وكارزان كه‌ فره‌ ژنی ڕیگا پێداوه‌، بێگومان له‌ به‌رژه‌وه‌ندی ئافره‌تان ئه‌و كاره‌ی كردووه‌ پێش به‌رژه‌وه‌ندی پیاوان، بۆ ئه‌وه‌ی سه‌رپه‌رشتیار بۆ كچانی هه‌تیو بێوه‌ژنی بێ سه‌رپه‌رشت بدۆزێته‌وه‌، و ژیانێكی شه‌ره‌فمه‌ندانه‌ و خۆشگوزه‌رانیان بۆ دابین بكات له‌ ماڵی نوێی پیاوه‌كانیاندا، له‌بری ئه‌وه‌ی كه‌ سه‌ربار و گرفت بن به‌سه‌ر برا و كوڕ و كه‌سانی تریشه‌وه‌. ئه‌م بابه‌ته باسی فره‌ ژنی ده‌كات،‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی ( ڕێزلێنانی ئافره‌ت له‌ ئیسلامد )، دانه‌ره‌كه‌ی شێخ موحه‌ممه‌د جه‌میل زینۆیه‌...

پرسیارێكه له‌ لایه‌ن شێخ موحه‌مه‌د الشنقیطي، وه‌ڵامی دراوه‌ته‌وه‌، وه‌ ناوه‌ڕۆكی پرسیاره‌كه‌‌ ئه‌مه‌یه: ئايا حه‌ج له‌سه‌ر كه‌سی قه‌رزار واجب ده‌بێت ؟

پرسیارێكه له‌ لایه‌ن شێخ عبد العزیز بن باز ره‌حمه‌تی خوای لێ بێت، وه‌ڵامی دراوه‌ته‌وه‌، وه‌ ناوه‌ڕۆكی پرسیاره‌كه‌‌ ئه‌مه‌یه: ئایا ئه‌گه‌ر حاجی ته‌وافی ئیفاضه‌ی كرد ژنه‌كه‌ی بۆ حه‌ڵاڵ ده‌بێت له‌ڕۆژانی جه‌ژن ( أیام التشریق ) دا ؟