(1) Həmd-sənalar kamillik, izzət və cəlal sifətləri, zahiri və batini nemətləri ilə Qurani-Kərimi Öz Rəsulu Muhəmmədə (sallallahu aleyhi və səlləm) nazil edən və bu Quranda heç bir nöqsana yol verməyən Allaha aiddir!
(2) Uca Allah Quranı, kafirləri Allah yanında gözləyən şiddətli bir əzabla qorxudan, saleh əməllər edən möminlərə də onları sevindirəcək gözəl mükafatla müjdə verən, içərisində heç bir ziddiyyata və ya ixtilafa yol verilmədən nazil etmişdir.
(3) Möminlər Cənnətdə onlara bəxş edilən naz-nemətlər içərisində əbədi qalacaqlar və bu nemətlər onlardan əsla geri alınmayacaqdır.
(4) Bu Quran həmçinin: "Allah Özünə övlad götürmüşdür!" – deyən yəhudi, nəsrani və bəzi müşrikləri gözləyən Allahın əzabı ilə qorxudar.
(5) Uca Allahın övladı olduğu barədə iddia edən bu iftiraçıların nə özlərinin nə də təqlid etdikləri ata-babalarının bir elmi, bir dəlili və ya bir sübutu vardır. Düşünmədən ağızlarından çıxartdıqları bu söz necə də çirkin bir sözdür. Onlar dedikləri bu söz, heç bir dayağa əsaslanmayan yalandan başqa bir şey deyildir!
(6) Ey Peyğəmbər! Onlar bu Kitaba inanmırlar deyə, sən qəm-qüssəyə, dərdə düşüb, kədərlənib özünü həlakmı edəcəksən?! Onların haqqa yönəlmələri barədə sən cavabdeh deyilsən. Sənin vəzifən yalnız onları haqqa dəvət etməkdir.
(7) Biz yer üzündə mövcud olan bütün məxluqatı, onun üçün bir zinət və bərbəzək etdik ki, insanlardan kimin Allahı razı salan gözəl əməl edəcəyini və kimin də daha pis əməl edəcəyini sınaqdan keçirək və beləliklə də, hər kəsə etdiyi əməlin müqabilini verək.
(8) Biz yer üzündə mövcud olan bütün məxluqatı, dünya həyatı sona çatdıqdan sonra, onun məhv edib, üzərində heç bir ot birməyən quraq bir torpaq halına gətirərik. Ey ağıl sahibləri! Elə isə bundan ibrət alın!
(9) Ey Peyğəmbər! Sən əshabi-kəhfin və adlarının yazılı olduğu lövhəni möcüzələrimizin ən qəribəsi olduğunumu zənn etmə. Çünki göylərin və yerin yaradılışı kimi bundan başqa daha da təəccüb doğuran möcüzələrimiz vardır.
(10) Ey Peyğəmbər! Bir zaman özlərinin haqq dininə görə qaçıb mağaraya sığınan, Allaha iman etmiş mömin gənclərin özlərinin Rəbbinə dua edərək: "Ey Rəbbimiz! Bizə Öz tərəfindən mərhəmət əta et, günahlarımızı bağışla. Bizi düşmənlərimizdən qoru və kafirlərdən qaçıb hicrət və Sənə iman etdiyimizə görə haqq və düzgün yola yönəlməmiz üçün bizi hidayət yoluna yönəlt!" – dediklərini yadına sal.
(11) Onlar özlərinin dininə görə öz qövmlərindən qaçıb mağaraya sığındıqdan sonra heç bir səs eşitməmələri üçün onların qulaqlarına pərdə çəkdik və onları çox uzun illər yuxuya daldırıb, yatızdırdıq.
(12) Sonra da bunun elmini ortaya çıxararaq bir-biriləri ilə mübahisə edən iki dəstədən hansının, onların mağarada olduqları vaxt yatıb yuxuya daldıqları müddəti daha düzgün hesabladıqlarını bilmək üçün onları yatdıqları çox üzün bir yuxudan oyatdıq.
(13) Ey Peyğəmbər! Biz sənə onların başların gələn bu əhvalatı və barəsində heç bir şübhə olmayan bu xəbəri olduğu kimi söyləyirik. Onlar Rəbbinə iman gətirmiş və Allahın rizasını qazanmaq üçün saleh əməllər edən gənclər idi. Biz də onların haqq üzərində sabit qalmalarını və hidayətlərini artırdıq.
(14) Allahın vəhdaniyyətinə olan imanlrını kafir hökmdarın qarşısında elan etdikləri zaman, Biz o gənclərin qəlblərini imanla və həmçinin imanlarında sabitqədəm olmaları və vətənlərini tərk etməyə qarşı səbir nümayiş etmələri üçün səbat verib qüvvətləndirdik. Onlar o vaxt qalxıb hökmdara: "İman edib, itaət etdiyimiz Rəbbimiz, göylərin və yerin Rəbbidir. Biz heç vaxt Ondan başqa, yalandan onların ilah olduqları idda edilən məbudlara ibadət etməyəcəyik. Əgər biz Ondan başqasına ibadət edəcəyimnizi söyləsək bu zaman haqqdan uzaq və ədalətsiz bir söz söyləmiş olarıq!" – demişdilər.
(15) Bunda sonra həmin gənclər bir-biririnə baxaraq: "Bizim bu qövmümüz özlərinə Allahdan başqa ibadət edəcəkləri məbudlar qəbul etdilər. Onlar Allahdan başqasına ibadət etdiklərinə görə aşıq-aydın heç bir dəlil gətirməyə qadir deyillər. Allahın şəriki olması barədə yalan uyduran kimsədən daha zalım bir kəs ola bilməz!" – dedilər.
(16) Madam ki, siz qövmünüzdən uzaqlaşdınız, onların Allahdan savayı ibadət etdiklərini tərk etdiniz və bundan sonra da yalnız Uca Allaha ibadət edəcəksiniz, elə isə dininizdə sabit qalıb, fitnəyə düşməməkdən ötrü mağaraya sığının ki, Rəbbiniz sizə Öz mərhəmətini geniş etsin, sizi düşməninizdən hifz edib, onların şərindən qorusun, həyatınızda faydalanasınız deyə işinizi asanlaşdırsın və sizə qövmünüz arasında yaşamaqdan daha da xeyirli bir həyat bəxş etsin!
(17) Gənclər mağaraya sığınaraq, onlara əmr olunan şeyə tabe oldular. Uca Allah mağarada onları yuxuya daldırdı və beləliklə də onları düşmənlərinin şərindən qorudu. Ey Onların əhvalatlarını oxuyan kimsə! Günəş məşriqdən doğduğu zaman onların mağarasının sağ tərəfinə yönəlib mağaraya öz süasından toxundurduğunu, batdığı zaman isə onlara toxunmadan, onlardan uzaqlaşıb sol tərəfə adladığını, onlar günəşin hərarəti özlərinə zərər verməyən daima kölğə içində olduqlarını, onların da mağaranın içində geniş bir yerdə yerləşdiklərini, ehtiyacları olduğu havanı rahatca necə tənəffüs etdiklərinidə görərdin. Onların mağaraya sığınmaları, orada uzun illər yuxuya dalmaları, günəşin süaları onlara toxunmadan meyil etməsi, mağarada yatdıqları yerin geniş olması və onları öz qövmlərinin şərindən xilas edilməsi Uca Allahın qüdrətinə dəlalət edən qəribə işlərindəndir. Allah kimi doğru yola yönəldərsə, həqiqətən də o, doğru yoldadır. Kimi də azdırarsa, ona doğru yolu göstərən və bu yola yönəldən bir yaxın adam tapa bilməzsən. Çünki hidayət bəxş edib, doğru yola yönətmək kiminsə əlində deyil, bu yalnız Uca Allahın əlində olan bir işdir!
(18) Ey Əshabi-kəhfin əhvalatlarını oxuyan kimsə! Onlar yatmış ikən gözləri açıq olduğundan dolayı sən onları oyaq zənn edərdin. Halbuki onlar, sözün həqiqi mənasında yuxuya dalmışdılar. Onlar yuxuda ikən torpaq cəsədlərini çürütməsin deyə, Biz bəzən onları sağ tərəfə, bəzən də sol tərəfə çevirirdik. Onların iti isə mağaranın girəcəyində qabaq pəncələrini uzadaraq yatmışdı. Əgər sən onları bu vəziyyətdə görsəydin, onlardan qorxduğun üçün dönüb qaçardın və bu üzdən qəlbini dəhşət və qorxu bürüyərdi.
(19) Onlar haqqında sənə söylədiyimiz hər bir şey, Bizim heyrətamiz qüdrətimiz sayəsində baş verən işlərdəndir. Biz onları, uzun müddət yatdıqdan sonra mağarada nə qədər yuxuya daldıqlarını bir-birindən soruşmaları üçün yuxudan oyatdıq. Onlardan bəziləri mağarada bir gün, yaxud günün bir hissəsi qədər yatdıqlarını dedilər. Mağarada yatdıqları müddəti dəqiq bilməyənlər isə: "Mağarada yatıb qaldığınız müddəti Rəbbiniz daha yaxşı bilir, bu işi Allaha həvalə edin və sizə aid olan işlə məşğul olun" – deyərək cavab verdilər. Sonra onlardan biri belə dedi: "İndi isə aranızdan birini, bu gümüş pulunuzla həmin şəhərə göndərin. Qoy baxsın yemək satanların hansının yeməyi daha təmizdirsə və hansının qazancı daha halaldırsa, ondan alıb sizə azuqə gətirsin. Şəhərə daxil olduqda, oradan çıxdıqda və şəhər sakinləri ilə əlaqə yaratdıqda qoy o, son dərəcə ehtiyatlı olsun, ağıllı hərəkət etsin, sonu zərərlə qurtara biləcək hallardan uzaq dursun və heç kəsə sizin yerinizi öyrənməyə imkan verməsin!
(20) Əgər qövmünüz sizdən xəbər tutub, yerinizi bilsələr, bu zaman sizi ya daşqalaq edib öldürər, ya da Allahın sizi haqq dinə hidayət etməzdən əvvəl olduğunuz batil dinə geri döndərərlər. Əgər siz batil dinə geri dönsəniz, onda siz nə dünya həyatında, nə də axirətdə, heç vaxt nicat tapa bilməzsiniz, əksinə, Allahın sizi hidayət etdiyi haqq dini tərk edib və batil bir dinə döndüyünüzə görə böyük bir ziyana uğramış olarsınız!
(21) Beləliklə, Bizim, əshabi-kəhfi uzun illər yuxuya daldırmağımız, bu uzun ilərdən sonra onları yuxudan oyatmağımız, öz şəhərlərində yaşayanlara Allahın möminlərə yardım edəcək vədinin və öldükdən sonra yenidən dirilmənin həqiqət olduğunu və qiyamət saatının da mütləq qopacağını onlara bildirib xəbərdar etmək üçün qüdrətimizə dəlalət edən qəribə işlərimizdən biridir. Əshabi-kəhfin halı insanlara bəlli olduqdan sonra onlar bir müddət həyat sürüb, bunun ardından vəfat etdilər. Onların bu durumuna şahid olan kimsələr onlar üçün nə edəcəkləri darədə ixtilaf etdilər. Onlardan bəziləri: "Əshabi-kəhfi qorumaq və mühafizə etmək üçün mağaranın girəcəyinə bir divar hörün, Rəbbi onların halını daha yaxşı bilir, çünki onların uzun illər mağarada yatdıqdan sonra yuxudan oyanmalıarı onların Allah yanında yüksək məqama sahib olduqlarını göstərir!" – dedilər. Bu zaman öz qövmü arasında bəzi nüfuz sahibləri, lakin Allahın dinindən elmsiz olan və həmçinin doğru dəvət sahib olmayan kimsələr: "Əshabi-kəhfə hörmət əlaməti olaraq və onların uzun illər boyu yatdıqları yerlərinin bilinib xatırlanması üçün orada ibadət edilsin deyə onların üstündə bir mütləq bir məscid bina edəcəyik!" – dedilər.
(22) Mağarada yuxuya dalan gənclərin sayı barədə münaqişə edənlərdən bəziləri: "Onlar üç kişidir, dördüncüsü isə köpəkləridir!" – deyəcəklər. Digərləri isə "Onlar beş kişidir, altıncısı isə köpəkləridir!" – deyəcəklər. Bu iki dəstə nə söyləmişsə, bunların hər ikisi də zənnə qapanaraq, bilmədikləri bir şeyi təxmin edərək söyləyəmişdilər. Bəziləri də: "Onlar yeddi kişidir, səkkizincisi isə köpəkləridir!" – deyəcəklər. Ey Peyğəmbər! Onlara belə de: "Onların sayını Rəbbim daha yaxşı bilir. Rəbbin bildirdiyi kimsələr müstəsna olmaqla insanlardan onların sayının nə qədər olduğunu bilən çox azdır. Sən nə onların sayı və nə də başqa halları barədə, istər Kitab əhli ilə istərsədə ki qeyriləri ilə açıq-aydın bir şəkildə və çox da dərinə varmadan və Allahın onlar barədə sənə nazil etdiyi ayələrə istinad edərək mübahisə et. Kitab əhli və ya başqalarından əshabi-kəhf barədə bir şey soruşma, çünki onlar bu hekayət haqqında heç bir elmə sahib deyillər!"
(23) Ey Peyğəmbər! Sabah etmək istədiyin bir iş barəsində: "Mən sabah onu mütləq edəcəyəm!" – demə! Çünki sən, sabah həmin işi edə biləcəyini və ya o işi etməyə sənə hər hansı bir maneənin çıxacağını bilmirsən. Uca Allah bu ayədə Peyğəmbərə (sallallahu aleyhi və səlləm) xitab etsədə, amma ayənin mənası hər müsəlmana aiddir.
(24) Ancaq o edəcəyin hər hansı bir işi Allahın istəyinə bağlayaraq belə deməlisən: "Əgər Allah istəsə ("inşallah") o işi edəcəyəm!". İnşallah deməyi unutduğun zaman Rəbbini yada salıb: "Ümid edirəm ki, Rəbbim məni hidayət və müvəffəqiyyət baxımından bundan daha yaxın olan bir yola yönəltsin" – de.
(25) Əshabi-kəhf qaldıqları mağarada düz üç yüz doqquz il qaldılar.
(26) Ey Peyğəmbər! Onlara de: "Əshabi-kəhfin mağaralarında nə qədər qaldıqlarını Allah daha yaxşı bilir. Artıq uca Allah onların mağaralarında qaldıqları müddəti bizə bildirmişdir. Bundan sonra bir kimsənin uca Allahın söylədiyinin üzərinə hər hansı bir söz söyləməyə haqqı yoxdur. Çünki göylərin və yerin qeybində olan hər bir şeyin yaradılması və elmi yalnız Ona aiddir. Uca Allah nə gözəl görəndir, O, hər bir şeyi görür. Uca Allah nə gözəl eşidəndir, O, hər bir şeyi eşidir! İnsanların Allahdan başqa onların işlərinə yardım edən heç bir dostu və himayədarı yoxdur. Uca Allah Öz hökmünə heç bir kimsəni əsla şərik etməz. Höküm verən yalnız Odur!"
(27) Ey Peyğəmbər! Allahın sənə Quranda vəhy etdiyini oxu və onunla əməl et. Onun kəlmələrini dəyişdirəcək bir kimsə yoxdur. Çünki bu kəlmələrin hamısı doğru və hamısı ədalətli kəlmələrdir. Sən uca Allahdan başqa heç bir sığınacaq və ya səni qoruyacaq bir kimsə əsla tapa bilməzsən.
(28) Özünü səhər və axşam çağı, ixlasla Rəbbinə dua və ibadət edən kimsələrlə daima birlikdə et. Zəngin və şərəfli insanlarla oturub-durmağa həris olub, nəzərlərini ixlasla Allaha ibadət edən kimsələrdən çevirmə. Qəlbini möhürləyərək Bizi zikir etməkdən xəbərsiz etdiyimiz, sənə öz məclisindən yoxsulları uzaqlaşdırmağı əmr edən, nəfsinin istəklərini Rəbbinə itaət etməkdən üzstün tutan və işləri boş faydasız və ziyan olan bir kimsəyə itaət etmə!
(29) Ey Peyğəmbər! Qəlblərinin qəflətindən dolayı Allahın zikrindən üz çevirən kimsələrə belə de: "Sizə gətirdiyim bu din, haqq dindir. Bu din məndən deyil, Allah tərəfindəndir. Məndən möminləri öz məclisimdən qovmağımı tələb etmənizi də yerinə yetirməyəcəyəm. Sizdən kim bu haqqa iman etmək istəyirsə, iman etsin, buna görə sonda Allahın ona verəcəyi mükafat onu çox sevindirəcək. Kim də kafir olmaq istəyirsə qoy kafir olsun, buna görə də sonda onu gözləyən əzab onu çox məyus edəcək!" Biz Allaha küfür etməyi seçərək özlərinə zülm edən zalımlar üçün Cəhənnəmin divarları onları əhatə edən əzəmətli bir od hazırlamışıq. Onlar oradan qaçıb canlarını qurtara bilməyəcəklər. Onlar şiddətli susuzluqdan dolayı su istədiklərində, onlara qaynar və çirkli yağ kimi su ilə kömək ediləcəkdir. Onlar həmin suyu içdikdə o suyun hərarətindən üzləri qovurulacaqdır. Onlara kömək edilərək verilən bu su, necə də pis və murdar bir sudur. Çünki bu su, onlıarın susuzluğunu yatızdırmaz, əsksinə susuzluqlarını daha da artırar. Onların dərilərini yandırıb-yaxan alov da əsla söndürülməz. Həqiqətən, Cəhənnəm necə də pis məskən və pis qərar tutulan bir yerdir!
(30) Sözsüz ki, Allaha iman gətirib, saleh əməllər edənlər, əməllərini gözəl bir şəkildə əta etdiklərinə görə onlar üçün böyük bir savab vardır. Biz yaxşı işlər görənlərin əcrini puç etmərik. Əksinə, onların əcirlərini naqis edilmədən, kamil bir şəkildə verərik.
(31) İman edərək, saleh əməllər etməklə vəsf olunan o kimsələr üçün sarayları altından şirin dadlı Cənnət çayları axan, içində əbədi qalacaqları cənnətlər hazırlanmışdır. Onlar orada qızıl bilərziklərlə bəzədiləcək, nazik və qalın ipəkdən yaşıl paltarlar geyəcək və üstləri gözəl bəzəklərlə bəzədilmiş taxtların üstündə dirsəklənəcəklər. Onlara verilən mükafat nə gözəl mükafatdır, içərisində qərar tutacaqları Cənnət nə necə də gözəl məskəndir!
(32) Ey Peyğəmbər! Onlara, biri mömin, digəri kafir olan iki kişinin əhvalatını məsəl çək. Bunlardan kafir olanına iki üzün bağ verib, bu iki üzüm bağını da xurma ağacları ilə əhatə etdik və bu iki bağın boş qalan yerlərində əkin saldıq.
(33) Hər iki bağ da xurma, üzüm meyvələrini və öz bəhrəsini heç bir şeyi naqis etmədən, əksinə, bol-bol, kamil bir şəkildə verdi. Biz də rahat sulanması üçün o hər iki bağın aralarında bir çay axıtdıq.
(34) İki bağa sahib olan kimsənin, bu iki bağdan başqa mal-dövləti, meyvəsi və gəliri də var idi. Bundan dolayı o, özünü mömin yoldaşından üstün tutaraq, qürürlu bir halda ona: "Mən mal-dövlət və sərvətcə səndən daha zəngin və qəbilə, qohum-əqraba cəhətdən də səndən daha qüvvətliyəm!" – dedi.
(35) O kafir kişi, mömin olan kişi ilə birgə öz bağını ona göstərmək üçün küfr və təkəbbülük etməklə özünə zülm edərək bağına daxil olub dedi: "Gördüyün bu bağın ərsəyə gəlib və daima belə bir halda qalması üçün əlimdən gələni etdiyimə görə, bunun nə vaxtsa məhv ola biləcəyini düşünmürəm!"
(36) Qiyamət gününün gələcəyini də heç zənn etmirəm. Yaşadığımız bu dünya həyatı əbədi olan bir həyatdır. Öldükdən sonra təkrarən dirilib, Rəbbimin yanına qaytarılmağı fərz etmiş olsam, təkrarən dirildiyimdən sonra qayıdacağım yerdə sözsüz ki, bundan daha gözəl bir bağım olacaq. Dünyada zəngin olan, öldükdən sonra yenidən dirildikdə də zəngin olar!"
(37) Onunla söhbət edən mömin yoldaşı isə dedi: "Atan Adəmi torpaqdan, sonra səni nütfədən yaratmış, daha sonra səni insan qiyafəsinə salmış, bütün əzalarının hər birini öz yerində, kamil şəkildə yaratmış Rəbbinə küfrmü edirsən?! Şübhəsiz ki, bütün bunları etməyə qadir olan, öldükdən sonra səni yenidən dilitməyə də qadirdir!"
(38) Amma mən heç də sənin söylədiyin kimi söyləmirəm. Lakin uca Allah, bol-bol nemətləri ilə bizlərə lütf edən Rəbbimdir və mən Rəbbimə ibadətdə heç kəsini Ona şərik qoşmaram!
(39) Məgər öz bağına girdiyin zaman: "Maşallah, bu, Uca Allahın istəyi ilə olmuşdur. Güc-qüvvət yalnız Allaha məxsusdur. İstədiyini edən ancaq Odur. O, güc-qüvvət və qüdrət sahibidir!" – deməli deyildinmi?! Əgər sən, var-dövlətcə və övladca məni özündən kasıb sayırsansa, yenə də belə söyləməli deyildin,
(40) Uca Allahın mənə, sənin bağından daha yaxşısını vcerəcəyini, sənin bağına isə səmadan bir əzab göndərib oranı sürüşkən, ayaq basılması mümkün olmayan və heç bir şey bitməyən, qupquru olacağını düşünürəm.
(41) Yaxud suyu tamamilə yerin dibinə çəkilib getsin və heç bir vasitə ilə o suyu əldə edə bilməyəsən. Əgər bağın suyu olmazsa, o bağ dirçələ bilməz!"
(42) Nəhayət, mömin kimsənin gözlədiyi əzab gəldi və beləcə, o kafir adamın bağındakı bütün məhsulu bir anda yerlə yeksan oldu. O, bağını bəhrəli bir bağ olması üçün çəkdiyi bütün əziyyətin və ora qoyduğu məsrəfin bir anda yox olmasından dolayı son dərəcə peşmançılıq və hüzn çəkərək əllərini bir-birinə vurmağa başladı, bağın çardağı uçulub darmadağın və üzüm təhənglərinində yerə sərilmiş olduğunu gördükdə o belə dedi: "Kaş, mən tək olan Rəbbimə iman edib və heç kəsi ibadətdə Ona şərik qoşmayaydım!"
(43) Bu kafirin başına gələn əzabı mane olacaq bir camaatı da yox idi. Halbuki vaxtı ilə o, öz camaatının çoxluğu ilə öyünüb, fəxr edirdi. O kafir insan, uca Allahın onun bağını həlak etməsinə əsla mane ola bilməzdi.
(44) Belə məqamda yardım etmək yalnız tək olan uca Allaha aiddir. Uca Allah, mömin olan qullarına ən yaxşı mükafat verən, onlar üçün savabı qat-qat artıqan və onlara ən gözəl aqibət nəsib edəndir.
(45) Ey Peyğəmbər! Dünya həyatına aldananlara belə bir məsəl çək. Bu dünya həyatının məsəli, tez bir zaman da yox olan göydən endirdiyimiz yağışa bənzər ki, bu yağış suyu ilə yer üzündəki bitkilər yetişib, bəhrə verər, sonra parçalanıb çör-çöpə dönər və sonda küləklər onu sovurub uzaq bir yerlərə aparar, beləliklə də, yer əvvəlki halına dönər. Allah hə şeyə qadirdir. Onu heç bir şey aciz edə bilməz. O, istədiyinə həyat verər və istədiyini də həlak edib, yox edər!
(46) Var-dövlət və övladlar dünya həyatındakı bərbəzəyidir. Allahın rizasını diləyərək xərclənilən mal-dövlət müstəsna olmaqla, mal-dövlərin axirətdə heç bir faydası yoxdur. Uca Allahın razı qaldığı sözlər və əməllər Allah yanında savab baxımından dünyanın bütün bərbəzəyindən daha əfzəldir və bu, insanın ümid etdiyinin ən xeyirlisidir. Çünki dünyanın bərbəzəyi və zinəti fanidir, Allah yanında razı qalınan sözlər və əməllərin savabı isə əbədidir.
(47) Dağları yerindən yox edəcəyimiz günü xatırla. Yer üzərində olan dağların, ağacların və binaların tamamən yox olduğu üçün sən yer üzünü dümdüz olduğunu görəcəksən. O gün Biz, bütün məxluqatı bir yerə cəm edəcəyik, onlardan heç birini də diriltmədən, öz qəbrində ölmüş bir halda buraxmayacağıq.
(48) İnsanlar Rəbbinə səf-səf ərz olunacaqlar, Uca Allah da onları hesaba çəkərək belə deyəcəkdir: "Hüzurumuza sizi ilk dəfə yaratdığımız kimi tək başına, ayaqyalın, lüt-üryan və sünnət olunmamış halda gəldiniz. Əksinə, siz, bir daha dirilməyəcəyinizi, etdiyiniz yaxşı və ya pis əməllərin mükafatını vermək üçün Biz sizə müəyyən bir zaman və məkan təyin etməyəcəyimizi zənn edirdiniz!"
(49) O gün hər kəsin əməl dəftəri qarşısına qoyulacaq, bəziləri onu sağ tərəfdən, bəziləri də sol tərəfdən alacaqdır. Ey İnsan! O gün sən kafirlərin orada yazılmış olanlardan qorxduqlarını görəcəksən. Çünki onlar etdikləri küfr və günahları yaxşı bilirlər. Onlar bunun ardından belə deyəcəklər: "Vay halımıza və başımıza gələn müsibətə! Bu necə bir kitabdır! Etdiyimiz əməllərdən nə bir kiçik, nə də bir böyük günahı buraxmadan hamısını sayıb yazmışdır!" Onlar dünya həyatında etdikləri bütün günahların hamısını necə var, yazılı bir halda görəcəklər. Ey Peyğəmbər! Rəbbin heç kəsə qarşı zülm etməz. Heç kimsəni günahsız yerə cəzalandırmaz. Ona itaət edən kimsənin də etdiyi itaətin əcrini naqis etməz!
(50) Ey Peyğəmbər! Yadına sal ki, Biz bir zaman mələklərə: "Adəmə salam məqsədilə səcdə edin!"– demişdik. İblisdən başqa mələklərin hamısı, salam vermək məqsədilə Adəmə səcdə etdi. İblis cinlərdən idi, mələklərdən deyildi. Beləliklə də, O, Adəmə səcdə etməyə təkəbbürlük göstərərək, Rəbbinin əmrinə boyun əymədi. Ey İnsanlar! Onlar sizin düşməniniz olduğu bir halda, siz Məni qoyub onu və onun övladlarını özünüzə dostmu tutursunuz?! Axı düşmənlərinizi necə özünüzə dost tuta bilərsiniz?! Uca Allahla dostluq etmək əvəzinə, şeytanı özünə dost tutan zalımların etdikləri necə də çirkin və mürdar bir işdir!
(51) Özünüzə Məndən başqa dost tutduqlarınız da sizin kimi insanlardır. Mən göyləri və yeri yaratdığım zaman onları şahid tutmadım. Əksinə, bu vaxt onlar heç mövcud da deyildilər. Həmçinin, Mən onları yaratdığım zaman bəzilərini digərlərinin yaradılışına da şahid tutmadım. Yaratmaq və idarə etmək tək Mənə aiddir. Mən başqalarını yoldan çıxaran insan və cinlərdən olan şeytanları Özümə əsla yardımçı etmərəm. Mənim yardımçılara heç bir ehtiyacım yoxdur!
(52) Ey Peyğəmbər! Qiyamət günü uca Allahın dünyada ikən Ona şərik qoşan müşriklərə: "Ey Müşriklər! Şəriklərim olduğunu iddia etdiyiniz bütlərinizi, bəlkə sizə yardım edərlər deyə, köməyə çağırın!" – deyəcəyini xatırla. Müşriklər onları özlərinə yardım etməyə çağırsalar da, bütlər onlar nə cavab verə biləcək, nə də onlara yardım göstərəcəklər. Biz müşriklərlə bütlərin hamısının birlikdə məhv olacaqları bir çuxur salarıq. Bu da Cəhənnəm atəşidir!
(53) Müşriklər atəşi öz gözləri ilə görüncə, oraya düşəcəklərini tam yəqinliklə biləcəklər, lakin oradan qaçıb canlarını qurtarmağa bir yer tapa bilməyəcəklər.
(54) Biz Muhəmmədə (sallallahu aleyhi və səlləm) nazil edilən bu Quranda insanların xatırlayıb öyüd-nəsihət almaları üçün hər cür məsəli ətraflı izah etdik. Lakin insan isə ən çox - xüsusən də ki, kafir - haqqsız olduğu bir halda mücadilə edəndir.
(55) İnadkarlıq edən kafirlərin Muhəmməd Peyğəmbərin (sallallahu aleyhi və səlləm) Rəbbindən gətirdiyi haqqa iman etmələrinə və günahlarına görə Allahdan bağışlanma diləmələrinə mane olan səbəb heç də verilən izahların naqisliyinə görə deyildir. Artıq Quranda onlar üçün kifayət qədər məsəllər çəkilib, öyüd-nəsihətlər verilmiş və açıq-aydın dəlillər göndərilmişdir. Onların iman etmələrinə mane olan səbəb, inadkarlıqla özlərindən əvvəlki ümmətlərin başlarına gələn əzabın öz başlarına gəlməsini və onlara vəd edilən əzabın da öz gözləri ilə görmələrini istəmələri oldu.
(56) Biz göndərdiyimiz elçiləri ancaq iman və itaət əhlinə müjdə verənlər, kafirlərə və günahkarlara isə xəbərdarlıq edənlər kimi göndəririk. Elçilər, insanların qəlblərini imana gətirmək gücünə malik deyillər. Onlara gətirilən dəlillərin açıq-aydın olmasına rəğmən Allaha və Onun elçilərinə küfür edənlər Muhəmməd Peyğəmbərə (sallallahu aleyhi və səlləm) nazil edilən haqqı batil dəlilləri ilə aradan qaldırmaq üçün mübahisə edirlər. Onlar Quranı və xəbərdar olunduqları şeyləri istehza edib, məsxərəyə qoyurlar.
(57) Rəbbinin ayələri yadına salınarkən oradakı əzab vədinə önəm verməyən, o ayələrdə zikir edilənlərdən öyüd-nəsihət almaqdan üz döndərən, dünya həyatında etmiş olduğu küfrləri və günahları unudub və bunlardan tövbə etməyən kimsədən də daha zalım kim ola bilər?! Bu sifətlərə sahib olan kimsələrin qəlblərinə Quranı anlamasınlar deyə örtüklər çəkdik, qulaqlarına da tıxaclar vurduq. Onlar bu səbəbdən Quranı dinləyib qəbul edə bilməzlər. Sən onları nə qədər doğru yola çağırsan da, qəlblərindəki örtüklər və qulaqlarında maneələr olduğu müddətcə onlar heç vaxt sənin çağırışını eşidib iman etməzlər.
(58) Peyğəmbər -sallallahu aleyhi və səlləm- onu təkzib edənlərə tez bir zamanda əzabın gəlməsini istəməməsi üçün Uca Allah ona belə buyurmuşdur: "Ey Peyğəmbər! Rəbbin Ona tövbə edən qullarının günahlarını bağışlayandır. Mərhəmət sahibidir. Onun mərhəməti hər şeyi ehtiva etmişdir. Günahkarların tövbə etmələrini ümid edərək onlara möhlət verməsi də, Uca Allahın Öz qullarına olan mərhəmətindəndir. Əgər Uca Allah Ondan üz çevirən qullarına əzabı tezləşdirsəydi, bu zaman onları dünya həyatında cəzalandırmış olardı. Lakin O, həlimdir, rəhimlidir, qulları tövbə etsinlər deyə əzabı onlardan gecikdirər. Əksinə, onlar tövbə etməyəcəkləri təqdirdə, etdikləri küfrlərə və haqdan uzaqlaşdıqlarına görə cəzasını almaları üçün əvvəlcədən təyin edilmiş məkan və zaman vardır. Əzab gələcəyi vaxt onlar Allahdan başqa heç bir sığınacaq tapa bilməyəcəklər.
(59) Hud, Saleh, Şueyb və s. bu qövmlər kimi sizə yaxın olan kafir məmləkətlərin əhalisi küfr və günahlar etməklə özlərinə zülüm etdikdə, Biz onları məhv etdik. Biz onları məhvi üçün müəyyən bir vaxt təyin etmişdik.
(60) Ey Peyğəmbər! Yadına sal ki, bir zaman Musa - aleyihissəlam - öz xidmətçisi olan Yuşə ibn Nuna belə demişdi: "Mən iki dənizin qovuşduğu yerə çatana qədər, yaxud saleh quldan elm öyrənməyim üçün onu tapana qədər uzun müddət səfərimə davam edəcəyəm!"
(61) Onları hər ikisi yoluna davam etdi və dənizlərin qovuşduğu yerə gəlib çatdıqlarında, özlərinə yeməyə götürdükləri balığı unutdular. Uca Allah bu zaman dalığı diriltdi, balıq isə dənizdə özünə suyun bir-birinə qarışmayacaq yol açıb, iz buraxaraq getdi.
(62) Musa və onun xidmətçisi Yuşə ibn Nun dənizlərin qovuşduğu yer keçdikdə, Musa - aleyhissəlam - öz xidmətçisinə: "Nahar yeməyimizi gətir. Biz bu səfərimizdə həddən artıq yorulduq" – dedi.
(63) Xidmətçi dedi: "Qayaya sığındığımız zaman bilirsənmi nə baş verdi?! O vaxt mən sənə balıq barədə deməyi unutdum. Doğrusu, onu sənə xatırlamağı yalnız şeytan mənə unutdurdu. Balıq gözlənmədən dirilib qəribə bir şəkildə dənizdə yol tutub getdi!"
(64) Musa - aleyhissəlam - öz xidmətçisinə dedi: "Elə istədiyimiz də bu idi, bu görüşəcəyimiz saleh qulun olduğu yerin əlamətidir!"– dedi. Sonra onlar gəldikləri yolu itirməmək üçün qayanın yanına qədər eyni yol ilə öz ləpirlərinin izinə düşüb geri qayıtdılar. Oradan da balığın dənizə girdiyi yerə geri döndülər.
(65) Musa və onun xidmətçisi Yuşə ibn Nun balığı itirdikləri yerə çatdıqda, onlar orada saleh qullarımızdan biri olan Xızıra - aleyhissəlam - rast gəldilər. Biz ona Öz tərəfimizdən mərhəmət bəxş etdik və ona insanların bilmədikləri bir elm öyrətdik. O da, bu hekayətin ehtiva etdiyi məsələdir.
(66) Musa təvazökarcasına və nəzakətlə ona dedi: "Uca Allahın sənə öyrətmiş olduğu haqq yolu göstərən elmdən mənə də öyrətmən üçün sənə tabe ola bilərəmmi?"
(67) Xızır dedi: "Doğrusu, sən mənim öz elmimə əsaslanaraq görəcəyim işlərə səbir edə bilməzsən. Çünki mənim elmim, sənin elminlə eyni deyildir!"
(68) Həqiqəti səbəbini dərk etmədiyin bir şey gördükdə, sən necə səbir edə bilərsən? Çünki sən, zahirən görüb bildiyin bir şeyə hökm verirsən?!
(69) Musa Xızıra belə dedi: "İnşallah, sən məni, səndə gördüyüm işlərə səbirli və sənə itaətkar olduğumu görəcəksən. Mənə əmr etdiyin zaman sənin heç bir əmrindən çıxmayacağam!"
(70) Xızır Musaya dedi: "Əgər mənə tabe olacaqsansa, mənim etdiyim hər hansı bir əmələ şahid olsan, öncədən özüm o barədə sənə bildirməyincə məndən o şey haqqında soruşma!"
(71) Xızır Musa ilə şərti kəsdikdən sonra bir gəmi tapana qədər hər ikisi də dəniz sahilinə tərəf getdilər. Nəhayət, bir gəmi tapdıqları zaman, gəmi sahibi Xızıra hörmət əlamti olaraq onları pulsuz və heç bir qarşılıq almadan gəmiyə mindirdi. Bu zaman Xızır gəminin bir taxtasını sındırıb çıxararaq gəmidə dəlik açdı. Musa ona dedi: "Gəmi sahibi bizi pulsuz-parasız gəmiyə mindirdiyi halda, sən isə gəmidə olanların suyda batması üçün onu deşdin?! Həqiqətən sən, böyük bir günah iş gördün!"
(72) Xızır Musaya belə cavab verdi: "Məgər mən sənə mənimlə birgə olduğun zaman görəcəyim işlərə əsla səbr edə bilməzsən demədimmi?!"
(73) Musa Xızıra - aleyhissəlam - dedi: "Unutqanlıq üzündən sənə verdiyim sözümü yerinə yetirmədiyim üçün məni qınama və sənə yol yoldaşlığı etiyimə görə də məni çətinliyə salma!"
(74) Onlar gəmidən düşdükdən sonra hər ikisi də sahildə gəzməyə başladılar. Bu zaman onlar uşaqlarla birgə oynayan, həddi-büluğa çatmayan bir oğlan uşağı ilə rastlaşdılar, Xızır da dərhal onu öldürdü. Musa ona dedi: "Həddi-büluğa çatmayan, pak, məsum bir canı günahsız bir yerəmi qəsd etdin? Doğrusu sən, çox pis bir iş gördün!"
(75) Xızır Musaya - aleyhissəlam - belə cavab verdi: "Ey Musa! Mən sənə dedim axı, sən mənim edəcəyim əməllərə əsla səbir edə bilməzsən!"
(76) Musa - aleyhissəlam - dedi: "Əgər bundan sonra səndən hər hansı bir şey barəsində soruşsam, məni tərk et. Çünki sənin əmrinə üç dəfə müxalif olduğum üçün artıq məni atıb getməyə haqqın vardır".
(77) Onlar yenə yollarına davam etdilər və nəhayət bir kənd əhlinin yanına gəlib camaatdan yeyəcək bir şey istədilər. Kənd əhli isə onlara yeyəcək bir şey verməkdən və onların müsafir haqqlarını yerinə yetirməkdən imtina etdilər. Onlar o kənddə dağılıb, uçulmaq istəyən bir divar gördülər. Bu zaman Musa - aleyhissəlam - Xızıra: "Əgər istəsəydin, bizim müsafir haqqımızı verməkdən imtina etdiklərinə görə öz ehtiyaclarımızı ödəmək üçün, bunun müqabilində onlardan zəhmət haqqı alardın".
(78) Xızır Musaya belə dedi: "Divarı düzəltdiyimə görə onlardan heç bir zəhmət haqqı almadığıma etiraz etməyin, mənimlə sənin aranda ayrılıq səbəbidir. Mən də sənin görüb səbir edə bilmədiyin şeylərin açıqlamasını sənə xəbər verəcəyəm!
(79) Bir taxtasını sındırıb çıxararaq dəlik açdığım gəmiyə gəlincə, o, dənizdə çalışan və gəmini qorumağa qadir olmayan aciz adamlara məxsus idi. Gəmini xarab etmə səbəbi isə qarşıda onları gözləyən, hər bir yararlı gəmini zorla qəsb edib ələ keçirən və eyibli, xarab gəmini isə tərk edən hökmdarın, gəmini onların əlindən almaması üçün mən həmin gəmini korlayıb xarab etdim.
(80) Oğlan uşağını öldürməyimi inkar etdiyinə gəldikdə, o uşağın ata-anası mömin idi. Uca Allah onun kafir olacağını bilirdi. Biz o uşağın həddi-buluğa yetişdikdən sonra ata-anasını onu həddən ziyadə sevgisində və ya ona olan ehtiyaclarında ifrata vararaq, onları Allaha küfür etməyə sürükləməsindən qorxduq.
(81) Biz, o uşağı öldürməklə, uca Allahın onun əvəzində ata-anasına dində və saleh əməllərdə ondan daha xeyirli, günahlardan ondan daha təmiz və ata-anasına ondan da daha mərhəmətli olan başqa bir övlad verməsini istədik.
(82) Amma dağılıb uşmaq uzərə olan divarı düzəltmə səbəbindən inkar etdiyinə gəldikdə isə, o divar gəldiyimiz şəhərdə ata-anası ölmüş iki yetim oğlana aid idi. Bu divarın altında onlara məxsus bir xəzinə vardı. Onların atası saleh bir kimsə idi. Ey Musa! Rəbbin onların böyüyüb, həddi-buluğa çatmalarını, həmən divarın altında gizlədimış onlara məxsus öz xəzinəni tapıb çıxartmalarını istədi. Əgər divar indi dağılıb uçulsaydı, xəzinə ortaya çıxıb zay olub gedərdi. Bu, Rəbbinin onlara olan bir mərhəməti sayəsində idi. Mən bunları öz ixtiyarımla etmirdim. Bunlar, sənin səbir edə bilmədiyin şeylərin həqiqi yozumudur!"
(83) Ey Peyğımbər! Müşriklər və yəhudilər səni imtahana çəkmək üçün səndən Zülqərneyn barəsində soruşurlar. De: "İbrət və öyüd-nəsihət almanız üçün onun barəsində sizə onun xəbərlərindən bir qismini danışacağam!"
(84) Həqiqətən, Biz onu yer üzündə güc-qüvvət və qüdrət sahibi etdik, istədiyi şeyə çatıb, əldə etməsi üçün ona hər bir şeyi verik.
(85) İstədiyi şeyə çatıb, əldə etməsi üçün ona verdiyimiz vasitələr və yollarla günbatana tərəf səfərə çıxdı.
(86) Zülqərneyn yer üzündə gəzib dolaşdı və nəhayət, günəşin qürub etdiyi yerə gəlib çatdıqda, o, günəşi, baxan insanın sanki qara palçıqlı qaynar bir bulaqda batan gördü. Zülqərneyn bu zaman orada kafir bir qövmə rast gəldi. Biz ona seçim verərək belə buyurduq: "Ey Zülqərneyn! Sən ya onları öldürməli, ya da başqa cür cəzalandırmalı, ya da onlarla yaxşı rəftar etməlisən!"
(87) Zülqərneyn dedi: "Özünü Allaha ibadət etməyə dəvət etdiyimdən sonra Allaha şərik qoşan və bu əməlində davam edən kimsənin dünya həyatında ölüm ilə cəzalandıracağıq. Qiyamət günü isə o, Rəbbinə qaytarılacaq. O da ona şiddətli bir əzabla əzab verəcəkdir!
(88) Onlardan kim Allaha iman edib saleh əməl edərsə, Rəbbi yanında iman və saleh əməlinin qarşılığı olaraq onun üçün Cənnət vardır. Biz əmrimizdən ona asan və rahat olanı buyuracağıq!"
(89) Sonra o, başqa bir yola tərəf üz tutub günəşin doğduğu tərəfə getdi.
(90) Sonra Zülqərneyn, yenə yer üzündə gəzib dolaşdı və nəhayət, gəlib günəşin doğduğu yerə çatdıqda, sanki günəşi baxan insanın, özlərini günəşin hərarətindən qorumaq üçün heç bir ev və ya ağac kölğəsi yaratmadığımız bir qövm üzərində doğan gördü.
(91) Bax Zülqərneynin əhvalatı belə idi! Artıq Biz Öz elmimizlə onun qüdrətindən, səltənətindən və səyahətindən təfsilatlı şəkild hamısından xəbərdarıq.
(92) Sonra o, əvvəl getdiyi iki yoldan başqa, məşriq və məğrib arasında bir yola tərəf üz tutub getdi.
(93) Bundan sonra Zülqərneyn yenə də yer üzündə gəzib dolaşmağa davam etdi və nəhayət o, iki dağ arasında sərhəd kimi olan bir yerə gəlib çatdıqda, orada az qala özlərindən başqa heç bir kimsənin danışığını anlamayan bir qövmə rast gəldi.
(94) Onlar dedilər: "Ey Zülqərneyn! Yəcuc və Məcuc (Onlar bunu deməklə, Adəm övladından olan iki əzəmətli ümməti qəsd edirdilər) tayfaları insanları qətlə yetirməklə və başqa pis əməllər etməklə yer üzündə fitnə-fəsad törədirlər. Biz sənə pul versək sən bizimlə onların arasında bir sədd çəkə bilərsənmi?"
(95) Zülqərneyn dedi: "Rəbbimin mənə əta etdiyi mülk, padşahlıq, hökmdarlıq, qüdrət, sərvət və səltənət sizin mənə verəcəyiniz mal-dövlətdən daha xeyirlidir. Gəlin siz öz adamlarınızla və alətlərinizlə mənə kömək edin, mən də sizinlə onların arasında möhkəm bir divar çəkim!
(96) Zülqərneyn dedi: "Mənə dəmir parçaları gətirin!" Onlar da dəmir parçaları gətirdilər və Zülqərneyn iki dağ arasını bina etməyə başladı. Nəhayət, iki dağ arasındakı boşluqları doldurub qurtardıqdan sonra onunla birgə çalışan işçilərə: "Bu dəmir parçalarının üzərinə od vurun"– dedi. Dəmir parçaları əriyib köz kimi olduqda: "Mənə mis gətirin, ərimiş dəmirin üzərinə töküm!"– dedi.
(97) Yəcuc və Məcuc tayfaları həmin səddin yüksəkliyindən dolaylı nə onun üstünə çıxa bildilər, nə də səddin möhkəmliyinə görə onu alt tərəfdən deşib keçə bildilər.
(98) Zülqərneyn dedi: "Bu sədd, Yəcuc-Məcüc tayfalarının yer üzündə fitnə-fəsad törməmələri və bu işdə onlara mane olmaları üçün Rəbbimdən olan bir mərhəmətdir. Qiyamət saatı qopmazdan əvvəl uca Allahın onların çıxması üçün təyin etdiyi vaxt gəldikdə isə, onu yerlə bərabər edəcəkdir. Uca Allahın səddi yerlə bərabər etməsi, Yəcuc-Məcüc tayfalarının oradan çıxıb, yer üzünə səpələnməsinə dair verdiyi vədi həqiqətdir və bu haqda heç bir ixtilaf ola bilməz!"
(99) Biz qiyamətə yaxın məxluqatın bəzisini başlı-başına, bir-birinə qarışmış halda buraxarıq. Sura üfürüldüyü zaman isə onların hesaba çəkib və etdikləri əməllərin qarşılığını vermək üçün hamısını bir araya toplayarıq.
(100) O gün kafirlərin Cəhənnəmi öz gözləri ilə görmələri üçün Cəhənnəmi onlara açıq-aydın bir şəkildə göstərərik.
(101) Biz, dünyada ikən gözləri önünündə görmələrinə mane olan pərdədən dolayı Allahı zikir etməkdən kor olan kafirlərə Cəhənnəmi aşkar edib, göstərdik. O kəslər, dünyada Allahın ayələrini eşidib qəbul etmək iqtidarında deyildilər.
(102) Məgər Allaha küfür edən kafirlər Məni qoyub mələklərdən, peyğəmbərlərdən və şeytanlardan olan qullarımı özlərinə dost tutacaqlarınımı zənn edirdilər? Şübhəsiz ki Biz, Cəhənnəmi kafirlərin orada qalmaları üçün hazırladıq!
(103) Ey Peyğəmbər! De: "Ey İnsanlar! Sizə insanlar içərisində əməlləri baxımından ən çox ziyana uğrayanların kim olduğunu xəbər verimmi?
(104) Onlar Qiyamət günü, dünya həyatındakı səyləri boşa çıxan kimsələrdir. Halbuki onlar özlərinin yaxşı işlər gördükləri gümanında idilər. Amma həqiqət isə bunun tam əksidir.
(105) Onlar Allahın vəhdaniyyətinə dəlalət edən ayələri və Onunla qarşılaşacaqlarını inkar edən və etdikləri küfrdən dolayı əməlləri boşa çıxan kimsələrdir. Odur ki, Qiyamət günü onların Allah yanında heç-bir qədir-qiymətləri olmayacaqdır!".
(106) Allahı inkar etmələrinə və elçilərimə nazil etdiyim ayələrimi lağlağıya qoyduqlarına görə onlar üçün hazırlanmış cəza – Cəhənnəmdir.
(107) Şübhəsiz ki, Uca Allaha iman gətirib yaxşı əməllər edənlərə hörmət olaraq qalacaqları yer, Cənnətin ən üstün təbəqəsində hazırlanmışdır!
(108) Onlar o cənnətlərdə daimi qalacaq, oradan daha gözəl bir yer olmadığı üçün oranı tərk edib başqa bir yerə getmək istəməyəcəklər.
(109) Ey Peyğəmbər! De: "Rəbbimin kəlmələri tükənməzdir. Əgər dəniz suyu mürəkkəb olsa və bir o qədər də ona əlavə etsəydik və bunlarla Rəbbimin kəlmələrini yazmış olsaydın, Rəbbimin kəlmələri qurtarmazdan öncə dənizin suyu qurtarardı!"
(110) Ey Peyğəmbər! De: "Mən də sizin kimi bir bəşərəm. Şübhəsiz ki, mənə, haqq olan məbudunuzun tək bir məbud olduğu və Onun heç bir şəriki, ortağı olmadığı vəhy olunur. O, Uca olan Allahdır. Kim qiyamət günü dirilib haqq-hesab üçün Rəbbi ilə qarşılaşacağından qorxursa qoy o, şəriətə müvafiq əməllər etsin və Rəbbinə etdiyi ibadətlərində Ona heç kəsi şərik qoşmasın!"